Ukazał się drugi numer ACTA SCHULZIANA z materiałami ubiegłorocznej DRUGIEJ JESIENI. Pismo jest sygnowane przez Muzeum Pokój Brunona Schulza w Drohobyczu, służy prezentacji tych głosów i artykułów, inicjatyw i dokonań, które współtworzą drohobyckie centrum schulzowskie, jak też daje świadectwo współpracy Lublina i Drohobycza / Drohobycza i Lublina. 

Pierwszy numer ukazał się w 2015 roku. Była to publikacja: Bruno Schulz, Artyści z Drohobycza, Lilien i Lachowicz (współwydawca i wsparcie finansowe: Warsztaty Kultury, Lublin), przynosząca zapomniane teksty pisarza z Drohobycza, odkryte dzięki digitalizacji lokalnych czasopism kręgu Drohobycz-Borysław-Truskawiec. Drugi numer wspiera Fundacja Wolność i Demokracja.

Poniżej publikujememy Słowo wstępne nr 2 (2017).
Promocja odbyła się podczas Drugiej Jesień 2017, 19 listopada 2017 roku z udziałem autorów. 

2017 ACTA SCHULZIANA NR 2
MUZEUM POKÓJ BRUNONA SCHULZA DROHOBYCZ
МУЗЕЙ КІМНАТА БРУНО ШУЛЬЦА ДРОГОБИЧ

Słowo wstępne /polski tekst/
Niniejszą publikacją zatytułowaną Druga Jesień. Czytania listopadowe w Drohobyczu kontynuujemy rozpoczętą w 2015 roku edycję dwujęzycznej serii książkowej „Acta Schulziana”, sygnowanej przez Muzeum Izbę Pamięci Brunona Schulza w Drohobyczu.

Tytuł książki składa się z dwóch części. Dlaczego Druga Jesień? Bruno Schulz napisał opowiadanie o takim tytule. Taki tytuł ma także coroczny projekt literacko-artystyczny, organizowany w rocznicę śmierci Schulza przez Polonistyczne Centrum Naukowo-Informacyjne im. Igora Menioka Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iwana Franki w Drohobyczu i Stowarzyszenie Festiwal Brunona Schulza w Lublinie. Poza tym sentencja poetycka „Druga Jesień” wydaje się być metaforą drugiego życia, życia po śmierci Brunona Schulza, jego powrotu do właściwego miejsca, do jego własnych „regionów wielkiej herezji”. Od 2001 roku „Druga Jesień” zaczyna się co rok 19 listopada o godzinie 11 Wspólną Modlitwą w intencji Brunona Schulza w miejscu jego śmierci. W Spotkaniu Ekumenicznym biorą udział przedstawiciele różnych wyznań i różnych narodowości. Odmawiany jest kadisz oraz modlitwy za zmarłych w rzymskokatolickim, greckokatolickim i prawosławnym obrządkach. Po swojej śmierci Schulz w szczególny sposób przypomina o tym, iż Drohobycz – jego „prowincja osobliwa” – to wielokulturowe miasto o wspaniałych i trudnych losach, o złożonej historii wzlotów i upadków.

W opowiadaniu Druga jesień ojciec prowadzi studia „nad meteorologią porównawczą, a zwłaszcza nad specyficznym klimatem naszej prowincji, pełnym jedynych w swoim rodzaju osobliwości”. Podobne studia prowadzimy i my w ramach projektu „Druga Jesień”, czego świadectwem jest m.in. niniejsza książka.
W ramach ubiegłorocznej „Drugiej Jesieni”, 19–20 listopada 2016 roku, w Miejskiej Bibliotece im. Wiaczesława Czornowoła – dawnym Domu Starców Żydowskich, związanym z życiorysem Brunona Schulza – odbył się szereg spotkań i prezentacji pt. „Listopadowe spotkania w bibliotece”, których materiały publikujemy w niniejszym drugim zeszycie „Acta Schulziana”. Stąd druga część jego tytułu: Czytania listopadowe w Drohobyczu.
Paweł Próchniak, uczeń wybitnego schulzologa Władysława Panasa (1947–2005), wygłosił wykład pt. „Od Księgi Blasku do Willi Bianki. Trylogia Schulzowska Władysława Panasa”, na podstawie którego powstał tekst o tajemnicach hermeneutyki semiotycznej Panasa – niezwykłego badacza Schulza i Czechowicza, Lublina i Drohobycza. Postać Władysława Panasa jest wyjątkowo ważna w kontekście powrotu Schulza do Drohobycza: autor Księgi blasku był jednym z najważniejszych konsultantów powstania w 2003 roku Muzeum Izby Pamięci Brunona Schulza oraz pierwszym przewodniczącym powołanej wówczas Międzynarodowej Rady Muzealnej; na urodziny Schulza, 12 lipca 2004 roku, wygłosił główny wykład o Schulzu podczas Pierwszego Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu; odkrycia Schulzowskie, dokonane w Drohobyczu przez Profesora Panasa, już na zawsze będą miały znaczenie decydujące, jak chociażby zlokalizowanie willi Bianki. Z publikacji Pawła Próchniaka dowiemy się więcej o intrygującym portrecie wyrafinowanego filologa i mistyfikatora Władysława Panasa.

Debora Vogel – jedna z dość szerokiego kręgu kobiet, w którym wciąż przebywał Bruno Schulz w swoim życiu, listach, spotkaniach, twórczości plastycznej, narracjach literackich. Lwowska poetka i pisarka, teoretyczka literatury, z którą przyjaźnił się Bruno Schulz, rzekomo zmotywowała go do pisarstwa. Niewykluczone, że Sklepy cynamonowe biorą swój początek od listów Schulza do Debory Vogel. O Schulzu dawno już głośno. Vogel dopiero powraca z terytoriów zapomnienia. Niedawno jej dzieła zebrane zostały wydane w tłumaczeniu na język niemiecki. Japońska badaczka dzieła Schulza Ariko Kato kończy pracę nad tłumaczeniem głównego zbioru eksperymentalnej prozy Debory Vogel Akacje kwitną, który Schulz bardzo wysoko ocenił w swojej recenzji. Na język ukraiński wiersze i prozę Vogel przetłumaczył wybitny lwowski germanista, literaturoznawca, psychoterapeuta i tłumacz Jurko Prochaśko. O tłumaczeniu poetyckiego zbioru Vogel Figury dni. Manekiny opowiadał rok temu podczas „Drugiej Jesieni”, następnie zaś teraz – w opublikowanym w niniejszej książce tekście – zastanowił się nad pytaniem, dlaczego Vogel?
Lwów – to szczególne miejsce w życiu i twórczości Schulza. Tu studiował, miał przyjaciół i znajomych, brał udział w prestiżowych wystawach i publikował w liczących się czasopismach. Podczas „Listopadowych spotkań w bibliotece” o lwowskich śladach w biografii i twórczości Brunona Schulza fascynującą opowieść przedstawiła Natalia Filewycz, pracowniczka naukowa Lwowskiej Narodowej Galerii Obrazów im. Borysa Woźnickiego. O jej własnych, często zaskakujących odkryciach owych śladów – zaczynając od pierwszej organizowanej przez nią wystawy prac Brunona Schulza w 2002 roku i poprzez współorganizowanie z Grzegorzem Józefczukiem kolejnych wystaw Schulzowskich w ramach Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu – Natalia Filewycz opowiada w opublikowanym tutaj tekście. Warto wiedzieć, że badaczka jako pierwsza dokonała szereg odkryć związanych z biografią Schulza, o czym nie wiedzą, a więc nie wspominają kolejni, m.in. drohobyccy, badacze archiwaliów Schulzowskich.

Jednym z mniej znanych tematów, przedstawionych na ubiegłorocznej „Drugiej Jesieni”, był temat związany z recepcją Schulza w Rosji. Polina Justowa, pracowniczka Instytutu Adama Mickiewicza w Warszawie i redaktorka rosyjskojęzycznej strony culture.pl, podzieliła się swoją wiedzą o tym, na ile znany jest Schulz rosyjskiemu odbiorcy. Publikujemy tekst Poliny Justowej, z którego można dowiedzieć się o wielu ciekawych kwestiach obecności autora Drugiej jesieni w rosyjskim dyskursie literackim. Zasygnalizujemy tylko tyle, że pierwszym opowiadaniem Schulza, przetłumaczonym na język rosyjski, była Samotność, która ukazała się w 1985 roku w samizdatowym czasopiśmie „Mitin żurnal”. W samizdacie ukazywały się teksty z tzw. górnej półki, szczególnie te, które na swój sposób dało się traktować jako totalne negowanie postulatów socrealizmu.
Rok temu „Druga Jesień” zaowocowała mapą zatytułowaną „Miejsca Brunona Schulza w Drohobyczu”. Wydarzenie nie byle jakie, albowiem świadczy o inicjatywie obecnych władz miasta Drohobycza na czele z merem Tarasem Kuczmą, która jeszcze kilka lat temu była niemalże nie do pomyślenia: obok ukraińskiego wieszcza Iwana Franki, Brunona Schulza potraktowano jako osobę, bez której trudno sobie wyobrazić kulturę i historię Drohobycza. Przez Drohobyckie Centrum Turystyczno-Informacyjne równolegle zostały wydane dwie mapy Drohobycza, oprowadzające miejscami Franki i Schulza. Mapa Schulzowska została opublikowana przy wsparciu finansowym właściciela restauracji „Lokal na Pańskiej” Romana Tymofijiwa, konsultacja naukowa Wiery Meniok. W niniejszym zeszycie „Acta Schulziana” o mapie „Miejsca Brunona Schulza w Drohobyczu” opowiada jej autorka, historyczka z Drohobycza, Łesia Chomycz.

Drugi zeszyt „Acta Schulziana” wydajemy na tegoroczną „Drugą Jesień”, podczas której, 19 listopada 2017 roku, w 75. rocznicę śmierci Brunona Schulza, odbędzie się jego prezentacja premierowa z udziałem autorów. Dziękujemy autorom, których teksty publikujemy, składamy wyrazy uznania Panu Jerzemu Kowalewskiemu i Fundacji Wolność i Demokracja za wsparcie naszej inicjatywy wydawniczej.

W opowiadaniu Jesień Schulz znakomicie wyjaśnił, czym jest ta pora roku: „Jesień to tęsknota duszy ludzkiej do materialności, do istotności, do granic”. Liczymy, że kolejne drugojesienne zeszyty „Acta Schulziana” nadal będą się ukazywały i – kto wie – być może bodaj w jakiejś mierze zaspokoją tę jesienną tęsknotę do istotności.

Wiera Meniok, Grzegorz Józefczuk

Redakcja serii / Редакція серії
Wiera Meniok, Grzegorz Józefczuk / Віра Меньок, Ґжеґож Юзефчук

Przekład i redakcja tekstów ukraińskich / Переклад та редакція українських текстів
Wiera Meniok / Віра Меньок

Skład / Верстка
Wira Romanyszyn / Віра Романишин

© Polonistyczne Centrum Naukowo-Informacyjne im. Igora Menioka
Stowarzyszenie Festiwal Brunona Schulza w Lublinie /
Полоністичний науково-інформаційний центр ім. Ігоря Менька
Товариство Фестиваль Бруно Шульца в Любліні

ISBN 978-83-933063-3-6

Wydawcy / Видавці
Polonistyczne Centrum Naukowo-Informacyjne im. Igora Menioka /
Полоністичний науково-інформаційний центр ім. Ігоря Менька
82100 Drohobycz, ul. Łesi Ukrainki 2, Ukraina /
82100 Дрогобич, вул. Лесі Українки, 2, Україна
Kierownik: Wiera Meniok / Керівник: Віра Меньок
polcentrum@wp.pl

Stowarzyszenie Festiwal Brunona Schulza w Lublinie /
Товариство Фестиваль Бруно Шульца в Любліні
20-112 Lublin, ul. Grodzka 21 / 20-112 Люблін, вул. Ґродська, 21
Prezes: Grzegorz Józefczuk / Голова: Ґжеґож Юзефчук
www.brunoschulzfestival.org