Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Hanna Wróblewska przyznała Wierze Meniok BRĄZOWY MEDAL „ZASŁUŻONY KULTURZE GLORIA ARTIS”. Jest to najbardziej prestiżowe odznaczenie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP. Medal wręczył Jarosław Godun, dyrektor Instytutu Polskiego w Kijowie, podczas uroczystej gali w Sali posiedzeń Rady Miasta Drohobycz.
O Medal wnioskowało Stowarzyszenie Festiwal Brunona Schulza, wniosek przygotował Grzegorz Józefczuk.
Pismo od Dyrektor Biura Ministra Pani Magdy Zmudy informuje, że Pani Minister podjęła tak dla nas ważną, pozytywną decyzję o przyznaniu uhonorowania – w dniu 24 lipca 2024 roku. Było to już po XI SchulzFeście (7-13.07.2024), dlatego wręczenie Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” przesunęło się na listopad. W uzgodnieniu z MKiDN aktu wręczenie tego najważniejszego honorowego wyróżnienia MKiDN dokonał Jarosław Godun, dyrektor Instytutu Polskiego w Kijowie.
Uroczystość odbyła się 19 listopada – w czasie projektu Druga Jesień w Drohobyczu, w Sali posiedzeń Rady Miasta Drohobycz, z udziałem przedstawicieli władz lokalnych i dyplomatów.
WNIOSEK / TREŚĆ
WIERA MENIOK jest historyczką i teoretyczką literatury i kultury, schulzolożką, tłumaczką, praktykiem – aktywistką kultury i organizatorką międzynarodowych, przede wszystkim polsko-ukraińskich inicjatyw i wydarzeń kulturalnych o wymiarze uniwersalnym, dzięki którym jej rodzinny Drohobycz stał się – jak w prozie pisarza i artysty Brunona Schulza – magicznym centrum świata kultury. Jest pracowniczką naukową i akademicką w Zakładzie Literatury Powszechnej i Polonistyki Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Iwana Franki w Drohobyczu, gdzie m.in. przygotowuje i jest gwarantem akademickiego programu nauczania języka polskiego. Polonistyką zajmuje się od 1996 roku, odbyła m.in. dwa staże naukowe w Uniwersytecie Jagiellońskim pod opieką naukową prof. Jerzego Jarzębskiego, zaś ostatnio, w bieżącym roku, w ramach Erasmusa w Uniwersytecie Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Uczestniczyła w wielu konferencjach ukraińskich i międzynarodowych poświęconych literaturze i kulturze polskiej, a ostatnio prezentując polskiej publiczności obraz współczesnej literatury ukraińskiej czasu wojny.
Wiera Meniok jest kierowniczką Polonistycznego Centrum Naukowo-Informacyjnego im. Igora Menioka (1973–2005) w tejże uczelni, powołanego w 2002 roku; była to (i jest) placówka pionierska w dziedzinie inicjowania i kreowania współpracy naukowo-kulturalnej Uniwersytetu w Drohobyczu i miasta Drohobycz z uczelniami i centrami kultury w Polsce.
Centrum Polonistyczne w 2003 roku utworzyło POKÓJ MUZEUM BRUNONA SCHULZA, zlokalizowany w dawnym gabinecie profesorskim autora Sklepów cynamonowych (w dawnym Gimnazjum Władysława Jagiełły, obecnie rektorat Uniwersytetu). Jest to jedyne na świecie muzeum Brunona Schulza, o walorze autentyczności miejsca, skonstruowane jako gabinet osobliwości. Przy PolCentrum powstała Biblioteka, która obecnie liczy ponad 5000 pozycji, stanowiąc wsparcie naukowo-metodyczne dla studiów polonistycznych oraz zaplecze kulturalno-źródłowe dla środowisk zainteresowanych kulturą polską.
Przed dwudziestu laty, w 2004 roku odbyła się pierwsza edycja MIĘDZYNARODOWEGO FESTIWALU BRUNONA SCHULZA „ARKA WYOBRAŹNI” w Drohobyczu, którego Wiera Meniok jest inicjatorką i dyrektorką. Festiwal odbywa się w cyklu dwuletnim, jest jedną z niewielu kulturalnych inicjatyw ukraińsko-polskich, które zachowały ciągłość, miały swoje edycje podczas pandemii jak i obecnie, podczas wojny w Ukrainie nie w wymianie on-line lecz real. W dniach 7-13 lipca 2024 odbędzie się jedenasta edycja Festiwalu. Jego systematyczny rozwój sprawił, że Festiwal zaliczany jest do trzech wiodących wydarzeń w Ukrainie, skoncentrowanych na promocji kultury polskiej oraz kulturalnej współpracy międzynarodowej.
Podczas dziesięciu edycji Festiwalu do Drohobycza przyjechała ponad 320 humanistów, naukowców i ludzi kultury, tłumaczy, pisarzy, artystów, oraz około 60 zespołów muzycznych, teatralnych itp. Stałymi uczestnikami – ambasadorami Festiwalu są m.in. poeta i tłumacz Bohdan Zadura, poeta Jacek Podsiadło, pisarka i wydawczyni Monika Sznajderman, literaturoznawcy – m.in. prof. Jerzy Jarzębski, prof. Paweł Próchniak, a także m.in. prof. Ryszard Nycz, prof. Michał Markowski, prof. Stanley Bill, po stronie ukraińskiej m.in. wybitny pisarz i poeta Jurij Andruchowycz, wybitny poeta Serhij Żadan, prozaik Andrij Lubka, lwowski artysta Włodko Kaufman, najwybitniejszy ukraiński twórca młodego pokolenia Nikita Kadan z Kijowa. Wśród gości Festiwalu byli m.in. Zbigniew Benedyktowicz, Dawid Grossman, Wiktor Jerofiejew, Jacek Kurczewski, Ewa Kuryluk, Andrzej Stasiuk, Olga Tokarczuk, Agata Tuszyńska, Krzysztof Varga, Adam Zagajewski; artyści tacy jak Stanisław Baj, Mariusz Drzewiński, Jacek Kleyff, Leszek Mądzik, zespół Kroke, Scena Plastyczna KUL, Teatr NN z Lublina, kijowski Teatr na Podolu, Białostocki Teatr Lalek itd. Dzięki współpracy z Festiwalem Jurij Andruchowycz podjął się nowego przekładu prozy Schulza na ukraiński (ukazało się już pięć wydań). Obecni byli najważniejsi tłumacze literatury polskiej z całego świata, od Japonii (Ariko Kato) po Brazylię (Henryk Siewierski).
Festiwal realizowany jest społecznie, nie instytucjonalnie; do jego realizacji pozyskano wsparcie lokalnych instytucji kulturalnych i władz miejskich; od 2008 roku polskim współorganizatorem jest Stowarzyszenie Festiwal Brunona Schulza z siedzibą w Lublinie.
Stworzenie Pokoju Muzeum i organizacja Festiwalu były mocnym głosem w sławnej dyskusji „Czyj jest Bruno Schulz”, niemożliwym bez wsparcia intelektualnych środowisk ukraińskich, kulturalnych i uniwersyteckich, co samo w sobie było wówczas sukcesem drohobyckich inicjatyw Wiery Meniok; inicjatywy te nabrały z czasem wymiaru międzynarodowego. Otworzono w ten sposób dyskusję o wielokulturowości Drohobycza jako symbolu-kluczu dawnej wielokulturowej Rzeczypospolitej oraz o symbolicznym w tej materii wymiarze dzieła i biografii Brunona Schulza, o relacjach polsko-ukraińsko-żydowskich. Kilka lat później Wiera Meniok powołała organizację ngo Fundacja „Muzeum i Festiwal Brunona Schulza”, która wspiera te działania. Od kilkunastu lat realizuje ona również projekt „Druga Jesień”, zaczynający się corocznie 19 listopada w rocznicę śmierci Brunona Schulza. Ewenementem projektu jest m.in. spotkanie ekumeniczne w miejscu śmierci Schulza z udziałem księży rzymskokatolickich, grekokatolicki, prawosławnych oraz gminy żydowskiej.
Jeszcze inną formą aktywności kulturalnej Centrum Polonistycznego było założenie Studenckiego Teatru „Alter”, który jako pierwszy na Ukrainie prezentował sceniczne adaptacje prozy Brunona Schulza. „Alter” radykalnie ożywił lokalną inicjatywę młodego ukraińskiego pokolenia w duchu poszukiwania pamięci o wielokulturowym Drohobyczu i Ukrainie. Jednym z sukcesów Teatru „Alter” był wspólny projekt z legendarnym polskim teatrem Akademia Ruchu.
Przedsięwzięcia te Wiera Meniok podejmowała inicjując coraz bardziej rozbudowaną współpracę międzynarodową, przede wszystkim ze środowiskami i instytucjami w Polsce, jak też z placówkami dyplomatycznymi.
Wiera Meniok jest autorką licznych publikacji naukowych i o profilu kulturalnym, przede wszystkim schulzologicznych, redaktorką cyklu dziewięciu tomów z materiałami Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu oraz innych publikacji zbiorowych. Jest członkinią rad redakcyjnych polskich czasopism naukowych: „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa” (Warszawa), „Tekstualia” (Warszawa) oraz „Schulz/Forum” (Gdańsk), członkini ZAiKS-u od 2022 roku.
Tłumaczka (na język ukraiński z polskiego i na polski z ukraińskiego) tekstów schulzologicznych, w tym publikowanych w kwartalniku „Konteksty. Polska Sztuka Ludowa”, przełożyła na język ukraiński Szkice krytyczne Brunona Schulza, książkę Agaty Tuszyńskiej Narzeczona Schulza, wiersze z tomu Mariusza Olbromskiego Przeminą dymy, rozkwitną róże. Wiersze o walczącej Ukrainie, czekają na publikację przełożone na język ukraiński Baśnie cygańskie Jerzego Ficowskiego.
Trzykrotna stypendystka Programu „Gaude Polonia” Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP (2006, 2008, 2012). Za organizację Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu otrzymała odznaczenie „Za dobrą sprawę” Lwowskiej Kapituły Orderu „Ji” (2009). Odznaczona nagrodą honorową „Zasłużona dla Kultury Polskiej” Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP (2012) oraz nagrodą Karpacka Europa Wspólnych Wartości przyznaną przez Forum Europa – Ukraina (2020). Nominowana m.in. do Nagrody „Rzeczpospoliej” im. Jerzego Giedroycia. Posiada Kartę Polaka.
DODATKOWE UZASADNIENIA
Wieloletnia praca i działalność Wiery Meniok sprawiły, że wykreowany przez nią Międzynarodowy Festiwal Brunona Schulza stał się nie tylko systematycznie odbywającym się wydarzeniem, jedynym takim dedykowanym Brunonowi Schulzowi, jednemu z najważniejszych polskich twórców XX wieku, wydarzeniem odbywającym się poza granicami Polski. Jej wybitna zasługa polega na stopniowym nadawaniu Festiwalowi rangi najważniejszego na świecie ośrodka badań nad dziełem Schulza (jego prozę przełożono na ponad 50 języków świata), promocji kultury polskiej, tradycji wielokulturowości i dialogu przez sztukę i kulturę. Festiwal i Drohobycz stał się swoistym centrum spotkań i dialogu, refleksji nad historią i przyszłością, nad rolą kultury i twórczości w porządku egzystencjalnym, społecznym, politycznym, kulturowym. Dzięki poświęceniu Wiery Meniok Międzynarodowy Festiwal Brunona Schulza w Drohobyczu uważany jest za jedno z najważniejszych wydarzeń promujących kulturę polską w Ukrainie i w przestrzeni międzynarodowej.
Trzeba specjalnie podkreślić, że zasługą Wiery Meniok jest odbudowa pamięci o wielkim pisarzu i artyście w jego rodzinnym Drohobyczu, któremu poprzez swą prozę dał sławę światową, a który jest dzisiaj miastem ukraińskim, gdzie przez lata był zapomniany, tradycje wielokulturowości lekceważone i ignorowane, relacje polsko-ukraińsko-żydowskie sprowadzane do nacjonalistycznych konfliktów. Rekonstrukcja pamięci przekroczyła granice tego miasta, nabrała rezonansu międzynarodowego. Mimo wielu wcześniejszych deklaracji, nikt tego przed Wierą Meniok nie uczynił.
Do zasług, które trzeba podkreślić, należy także stałe poszerzanie pola dostępu do kultury polskiej, szczególnie literatury, ale i sztuki w wielu jej przejawach, poprzez pracę zarówno akademicko-pedagogiczną jak i inicjatywy kulturalne, w jakie włączane są różnorodne lokalne (i nie tylko) środowiska, w tym młode pokolenie. Wielkie znaczenie mają również jej dokonania edytorskie, translatorskie i współpraca ze środowiskami skupionymi wokół znaczących polskich czasopism.
Działalność Wiery Meniok wpisuje się mocnym akcentem w dialog kulturowy, który podkreśla wspólnotę Europy i jej wartości.
|
